Project: Vietnamfazant
Lophura edwardsi
Vietnam Pheasant
Aviornis int. wil en kan niet achterblijven bij dit belangrijk project. Tenslotte is de Vietnamfazant de eerste fazantensoort die in historische tijden mede door toedoen van de mens is uitgestorven.
Als hobbykwekers kunnen wij een belangrijke rol spelen in het teruggeven van deze prachtige vogel aan de natuur waar hij thuishoort.
Doel
De Vietnamese fazantenpopulatie is levensvatbaar, veilig en stabiel in het wild met bescherming ondersteund door mensen lokaal, nationaal en internationaal.
Verspreiding en populatie
De Vietnamese fazant is een endemische vogel in Centraal Vietnam die momenteel door de IUCN als kritisch bedreigd wordt beschouwd. Het historische verspreidingsgebied is van de provincies Ha Tinh tot Thua Thien Hue. De laatste bevestigde waarneming in het wild dateert van 2000; men denkt nu dat de soort in het wild is uitgestorven.
Er is zeer beperkte kennis over de soort - zijn verspreiding, habitatvereisten en basisecologie. De soort heeft een voorkeur voor "zeer vochtige bossen in de bergen op lage en gemiddelde hoogten" en is zeer op zijn hoede, hij verlaat zelden de "dichtbegroeide en met lianen begroeide hellingen". Alle verzamellocaties waren in de beboste vlakke laaglanden en er is geen bewijs dat de soort boven de 300 m kan leven.
Er is een populatie van meer dan 1000 Vietnamfazanten in gevangenschap in Europese, Japanse en Amerikaanse dierentuinen en bij particuliere fokkers. Deze populatie in beschermd milieu is echter waarschijnlijk ontstaan uit een kleine populatie geïmporteerde vogels.
In 1964 en in 1999 werd een soortgelijk type fazant, maar met witte centrale staartveren bij het mannetje, waargenomen aan de noordelijke en zuidelijke uiteinden van het bekende verspreidingsgebied van de Vietnamfazant en beschreven als de Vietnamese fazant Lophura hatinhensis (Vo Quy 1975). In 2012 werd echter vastgesteld dat het hatinhensis-type een mutatie was van Lophura edwardsi (Hennache et al. 2012) en werd vervolgens niet als soort erkend in de Rode Lijst van de IUCN. Beide worden voortaan behandeld als één soort met de naam Vietnamfazant Lophura edwardsi.
Het voorkomen van vogels met inteeltkenmerken (witte staartveren) sinds 1960 en het ontbreken van enige registratie in de afgelopen 22 jaar, ondanks intensieve cameravangst in het historische verspreidingsgebied en habitat, is een indicatie dat de overgebleven wilde populaties, als die er al zijn, extreem klein, gefragmenteerd en afnemend zijn. Daarom gelooft het herstelteam nu dat de Vietnamfazant in het wild is uitgestorven.
Bedreigingen
Als hoofdoorzaken voor de zeldzaamheid van de Vietnamfazant wordt intensieve, willekeurige jacht in combinatie met versnippering en verlies van habitat gezien. Habitatverlies is onder andere te wijten aan het gebruik van herbiciden tijdens de Vietnamoorlog, houtkap, toenemende menselijke bevolking, ontginning voor landbouwgrond en klimaatverandering.
Ondernomen acties
Vanaf het begin van de jaren 1990 tot nu toe zijn er verschillende beschermde gebieden opgericht in het verspreidingsgebied van de Vietnamfazant voor het behoud van deze soort en andere laagland soorten en hun habitat, namelijk de Ke Go, Phong Dien, Dakrong en Bac Huong Hoa natuurreservaten. Deze hebben enig succes gehad bij het afremmen van de ontbossing, maar er zijn nog steeds bedreigingen, met name voortdurende aantasting van de bossen en voortdurende jacht/trapping, waardoor sommige gebieden zogenaamde 'lege bossen' worden.
Als reactie op de kritieke situatie van de soort zijn er sinds 2011 intensieve cameraval onderzoeken gedaan om de soort te zoeken in zijn resterende habitats in de provincies Quang Binh en Quang Tri, maar er zijn geen waarnemingen gedaan.
In 2012 werd er op de ECBG vergadering van WPA besloten prioriteit te verlenen aan de bescherming van de Vietnamfazant. Met de financiële steun van de verschillende WPA chapters, ZGAP en enkele dierentuinen werd gestart met een genetische doorlichting van de populatie in beschermd milieu, die op meer dan 1000 individuen geschat werd. Voor de volgende fasen van het onderzoek was er financiële steun van EAZA/IUCN, WPA HQ en individuele kwekers. Alain Hennache (+) en Ludo Pinceel onderzochten zo in het totaal 111 stalen van Vietnamfazanten evenals een 20-tal stalen van Swinhoe- en Zilverfazanten. Op die manier konden de hybriden uitgeschakeld worden en werd ook de onderlinge verwantschap vastgesteld. De resultaten hiervan zijn van groot belang voor het samenstellen van nieuwe kweekparen.
Vanaf medio 2013 zijn verschillende nationale en internationale belanghebbenden samengekomen om een beschermingsstrategie te formuleren, een vrijwillige werkgroep in Vietnam (VN-EPWG) op te richten en een actieplan (2015-2020) te ontwikkelen voor VN-EPWG-leden en hun partners om de strategie te operationaliseren.
In 2014 lanceerde Viet Nature een lange termijn project (met een visie van 30 jaar) in een van de belangrijkste gebieden: Khe Nuoc Trong, met intensief beschermend beheer van de locatie en het omringende landschap. In 2015 werd een 30-jarige huurovereenkomst (2015-2045) verkregen voor 768 ha bosgebied op deze locatie, die kan worden gebruikt als toekomstige locatie voor herintroductie.
In 2019 werd het 7e Internationale Galliformes Symposium van de WPA georganiseerd door Viet Nature in Dong Hoi, Vietnam. Op deze locatie komen enkele van 's werelds meest vooraanstaande Galliformes-onderzoekers bijeen. Uit de daar gehouden discussies en de daaropvolgende bezoeken aan relevante veldlocaties door Pham Tuan Anh (Viet Nature), Nigel Collar (BirdLife) en Simon Dowell (IUCN Galliformes Specialist Group) werd het Vietnam Pheasant Recovery Team (VPRT) opgericht. Het VPRT zal de uitvoering van het actieplan voor het behoud van de soort aansturen en coördineren. In dit team zijn naast bovengenoemde organisaties, ook EAZA en WPA vertegenwoordigd.
Met de steun van nationale en internationale partners (inclusief van de internationale ex-situ gemeenschap), was Viet Nature in staat om een 5-ha groot gebied in de buurt van Khe Nuoc Trong te verkrijgen en te beginnen met de ontwikkeling van het eerste Vietnam Fazant Conservatie Broedstation in Vietnam, met een bijbehorend bezoekers- en educatiecentrum.
WPA heeft toegestemd het eerste blok kweekvolières te sponsoren.
Ondertussen wordt de populatie in beschermd milieu beheerd in een EEP door Veronika Zahradníčková van Praag Zoo. Heiner Jacken (WPA Duitsland) en Ivan Roels houden de gegevens van de private kwekers bij en adviseren voor de paarvorming. Er zijn inmiddels al een aantal paren naar Zuidoost Azië geëxporteerd (Taipei en Singapore) en er wordt momenteel volop gewerkt aan het terugsturen van vogels naar Vietnam.
Doelstellingen van het behoudsactieplan
Als leidraad voor toekomstige acties heeft het recovery team vijf belangrijke doelen geformuleerd voor het herstel van de Vietnamese fazant:
- Doel 1: Duurzame en genetisch diverse populatie in gevangenschap.
- Doel 2: Identificatie, beperking van bedreigingen, voorbereiding en lange termijn beheer van geschikte gebieden voor herintroductie.
- Doel 3: Herintroductie met behulp van erkende protocollen en volgens de hoogst mogelijke normen.
- Doel 4: Bewustwording van het publiek en het creëren van trots op de soort
- Doel 5: Bestuurlijke, politieke en financiële steun voor het project creëren.
Resultaat van het project
Het herstel wordt als succesvol beschouwd wanneer ten minste drie zichzelf in stand houdende subpopulaties in het wild overleven binnen het voormalige verspreidingsgebied in Vietnam en de soort bijgevolg niet langer als ernstig bedreigd wordt beschouwd.
